تاثیر بادهای فرساینده بر مورفولوژی تپه های ماسه ای دشت سمنان

حمل ماسه به ­وسیله بادهای فرساینده، یکی از مهم ترین فرایندهای باد در مناطق خشک و نیمه­ خشک است. در این مطالعه به­ منظور تعیین رژیم باد، شاخص های مختلف این پدیده طبیعی اعم از شاخص یکسانی جهت باد (ud)، شاخص پتانسیل حمل ماسه (dp)، شاخص برآیند جهت بادهای فرساینده (rdd)، شاخص برآیند پتانسیل حمل (rdp) با شاخص مورفولوژی تپه های ماسه ای، در دشت سمنان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. از داده های بادسنجی ایستگاه های همدید گرمسار، سمنان، دامغان و بیارجمند و نرم­ افزار sand rose graph.2 به­ منظور آنالیز داده های باد و محاسبه مقادیر پتانسیل حمل ماسه و رسم گل ماسه استفاده شده است. نتایج نشان داد که پتانسیل حمل ماسه بادی در تمامی ایستگاه های مورد بررسی بر اساس سرعت آستانه شش متر برثانیه نسبتاً زیاد و بیش از 3000 واحد برداری (vu) در طول سال می باشد که بیان گر زیاد بودن پتانسیل بادها در ایجاد فرسایش بادی و حمل ماسه در منطقه است. شاخص ud سالانه باد در ایستگاه دامغان بیشتر از 0.9 و در سایر ایستگاه ها بین 0.8-0.3 متغیر می باشد. شاخص rdd نیز بیان گر تغییرات جهت باد از 130 الی 180 درجه است. دو شاخص مذکور نشان­ دهنده شکل گیری تپه های ماسه ای بارخانی، برخانوئید و یا تپه های طولی سیلک مانند در دشت سمنان-گرمسار است که در امتداد بادهای شمال-شمال غرب به ­سمت جنوب-جنوب شرق شکل می گیرند. این وضعیت با توجه به موقعیت ارتفاعات البرز در شمال منطقه و موقعیت جنوبی دشت های گرمسار، دامغان و سمنان نشانگر شرایط مناسب برای ایجاد بادهای کوه-دشت بوده و با دالان­ های توپوگرافی موجود انطباق مناسبی را نشان می­ دهد. شاخص حرکت تپه های ماسه ای بیان گر متحرک بودن آن ها می باشد و پوشش فعلی نتیجه عملیات بیابان زدایی است.